Bài phú tổ tôm

Anh tôi tuổi kể ra thì cũng chưa lấy gì làm nhiều, nhưng ông này thuộc loại dị nhân, tôi vẫn nghĩ ổng vừa hết tuổi quàng khăn đỏ là ổng nhảy bổ vào tổ các cụ trồng cây. Ông rất mê những thứ có vẻ cổ (cổ thật hay cổ giả thì chưa biết), từ vợ (nói vụng) đến sách vở, văn thơ, thậm chí đến cả cách giải trí ổng cũng chỉ mê những thứ cổ cổ một chút như tổ tôm tổ tép chẳng hạn. Tôi thì không được giống ông ấy, những cái gì mang hơi hướm tổ hưu là tôi tránh rõ xa. Thôi thì mình đã thất học lại lấc cấc thì với các bậc đạo cao đức trọng lúc nào cũng nghiêm trang mực thước mình nên kính, viễn là hơn.

Tết, đọc blog của ổng (à quên, ổng cũng chơi bờ lốc bờ leo, cái này thì không cổ lắm) thấy ổng vừa viết văn tế, viết hịch lại vừa quảng cáo cho trò chơi tổ tôm. Tôi ngại quá, chẳng lẽ mình thua anh thua em mãi cũng ngượng vì thế lọ mọ kiếm được một bài phú cổ nói về thú tổ tôm. Đăng lên đây, một công đôi việc, vừa chứng tỏ mình không đến nỗi a bờ cờ về tổ tôm, chắn cạ, vừa có thể ăn theo nói leo được về cổ văn. 

Bài phú tổ tôm

(độc vận)

Trần văn Nghĩa

Bảy mảng trên tay

Ba hàng trước mắt;

Khi thừa nhàn giở cuộc tụ tam

Trường đồng lạc vào hàng đệ nhất.

Hội gặp thiên khai thái vận, gần xa đâu chẳng mừng ran

Cuộc chơi thượng đẳng trí cao, to nhỏ đều cùng vui thật.

Thuở  ấy:

Rảnh việc thông mang,

Có chiều an dật.

Chuyện bất can nghe cũng nhàm tai,

Buổi vô sự ngủ đà chán mắt.

Khách đài các một mùi một lịch: chè sen, rượu cúc, tiệc hứng vui vầy.

Nhà phong lưu mỗi vẻ mỗi hay: nệm gấm, chiếu hoa, chỗ ngồi tươm tất.

Vậy mới:

Thử biết thấp cao.

Xét xem khoan nhặt.

Tiền mặt đem xuất thổ chất đầy,

Bài da nện trang kim tốt ngất.

Hình thế trăm hai mươi lẻ, ăn xuyên, ghé bí, một quân hơn kém phải suy lường.

Tinh thần năm bảy hội liền, chực rộng, ù thông, mấy nước dọc ngang cùng chiu chắt.

Trong khi chơi cũng có kinh quyền;

Cao thế đánh mới hay trí thuật.

Đen thời:

Đặt bỏ ngồi khêu,

Cầm bài ngủ gật;

Trôi chửa xong, đầu cánh lại tuôn thêm,

Ăn mà tốt tay trên liền phỗng mất;

Gà vịt, chịu không dám đánh, đảo trăm cấp thấy đôi ông lão, ôi liền ba ván cắn theo đuôi,

Tôm lèo, chực những không ù, mở ba vòng đều một con yêu, chắc đã thập thành còn thiếu cật.

Người sốt gan thấy cũng buồn cười,

kẻ xấu nết thấy càng đổ ghét.

Đỏ thời:

Phỗng ngỡ mưa tuôn,

Ù như chớp giật.

Gặp ăn tốt lại vui vào,

Vừa chực sẵn liền mở bát.

Bàn chi nẩy rồi liền toàn bạch, vươn cánh tay bắt giải lợn béo, rằng cao khoe một tấc đến trời,

Thông tam khôi vừa đủ thập hồng, vểnh râu lên thách lấy gà mòn, được thể nói mấy lời dậy đất.

Vang lừng kẻ đỏ nói chua ngoa,

Lẳng lặng người đen ngồi đắng ngắt.

Kìa xem:

Bao kẻ chơi chằng,

Quen nghề kiếm vặt.

Gọi tên là bạc toan những càn khôn,

Bưng mắt lấy tiền biết đâu giáp ất.

Nhạt nước ốc trò chơi vô vị: tam cúc, đố mười, đấu lình, bẩy kiệu, thấy đâu là vẻ thanh tao,

Ngang càng cua lối ở bất bình: xa quay, chẵn lẻ, rồi mỏ, ba que, hết thảy những tuồng thô suất.

Đem mấy nghề lươn lẹo so xem,

Sao bằng thứ tôm già ăn đứt.

Tuy vậy:

Vui chớ hoang toàng,

Chơi đừng ngoa ngoắt.

Chán thì thôi há đến say mê,

Thua phải trả nào từng réo rắt.

Thấp mà đỏ dẫu được chừng bát vạn, e tình xử nghĩa chẳng bền dai,

Cao mà đen thì ra dạng cửu văn, nửa cuộc giao tài thêm bứt dứt.

Chi cho bằng phải khoảng vui chơi,

Chớ có để đến điều rầy rật.

Làng ta nay:

Tính sẵn trí năng,

Học gồm văn chất.

Nghiệp nho gia sách vở thuộc làu,

Nghề tài tử văn chương trong vắt.

Độ phỏng sáu đồng dưỡng thọ, thủ đàm nguyên những kẻ thật thà,

Chừng chơi vài trống đào tình, diện hậu sẵn mấy thằng nhỏ nhắt.

Gọi là mượn thú để mua vui,

Há lấy tụ tam làm ý tất. 

(Trần Văn Nghĩa – Quốc văn tùng ký)