Thơ nhại

Trong nhà ai đẹp bằng em

Mắt xanh, môi tím lại chen răng vàng

Răng vàng, môi tím, mắt xanh

Gần chồng mà chẳng hôi tanh mùi chồng

 (Ca dao mới)

Tôi thích thơ, thơ hay, thơ nổi tiếng càng thích. Nhưng còn thích hơn là những bài thơ nhại, thơ ăn theo những bài thơ nổi tiếng ấy.

Tôi đọc thơ Đường, Tống nói chung có thích, thuộc vài ba chục bài, nhưng nếu phải nói lý do thích thì chịu. Có lẽ bởi vì cái sự Cảm, Nghĩ của tôi khác xa với thời xuất hiện những bài thơ ấy. Thế nhưng những bài thơ Đường nào đã được các “Tếu sỹ” dịch thì để lại cho tôi ấn tượng không phai. Bài thơ của Giả Đảo:

“Nhị cú tam niên đắc

Ngâm thành song lệ lưu

Tri âm như bất thưởng

Quy ngọa cố sơn thu”.

Đọc bài thơ, tôi chỉ lăn tăn: “quái, gì mà nhiêu khê thế, ba năm làm được có hai câu thơ mà cũng đem ra khoe. Mấy ông tổ hưu phường mình, một buổi chiều các bố ấy đẻ hàng chục bài ấy chứ”. Thế nhưng khi đọc bản dịch của một “dịch giả” vô danh:

“Ba năm làm được hai câu

Ngâm lên chỉ thấy con trâu gật gù...” thì bài thơ trở thành tuyệt vời !

Hay bài thơ “Lương châu từ” của Vương Hàn:

“Bồ đào mỹ tửu dạ quang bôi,

Dục ẩm tì bà mã thượng thôi.

Túy ngọa sa trường quân mạc tiếu,

Cổ lai chinh chiến kỉ nhân hồi?”

Bài này thì đã quá nổi tiếng, một viên ngọc trong dòng thơ biên tái thời Đường. Bản dịch của nó chắc nhiều người thuộc:

“Bồ đào, rượu rót chén lưu ly

Muốn uống, tỳ bà giục ngựa đi

Bãi cát say nằm, chê cũng mặc

Xưa nay chinh chiến mấy ai về”.

Nhưng với tôi, bản dịch này mới là tuyệt tác:

“Rượu Bồ Đào, chén Dạ Quang

Cứ say sưa mãi, lên đường làm sao?

Rượu vào ai cũng tào lao

Ngựa đi chiến địa, còn tao trở về”.

Đến “Kiều” của cụ Nguyễn Du cũng không thoát. Đây là đoạn: “Trước lầu Ngưng Bích khóa xuân...”:

“Trước hàng ốc luộc khá đông

Thập cẩm xa, bánh trôi gần ở chung

Bốn bề đông đúc xa trông

Áo vàng nơi nọ quần hồng chỗ kia

Sẽ sàng từ sớm tới khuya

Mượn hàng quà vặt để chia tấm lòng

Tưởng người ở chốn “khuê phòng”

Mất công ai đến rày trông mai chờ

Cuối đường góc chợ… nên thơ

“Nỗi niềm tâm sự” bao giờ nguôi ngoai ?

Xót người xơi vặt hôm mai

Hàng chè ngày lạnh những ai đó giờ

Bánh trôi cách mấy tuần mưa

Có khi me sấu cũng vừa người “ôm”

Buồn trông hàng quán chiều hôm

Hình như thấp thoáng bóng nàng xa xa

Buồn trông hàng cháo mới ra

Các nàng ngồi đó, “tà tà” bao lâu

Buồn trông góc chợ mà rầu

Áo dài áo ngắn cũng “ngầu” cho nhanh

Buồn trông gánh ốc mới lên

Ầm ầm nhi nữ lấn chen chỗ ngồi…

Hoặc

“Suốt đời chọc khuấy mặc dầu

Dọc ngang bởi có cái đầu bọc ô

Mai sau dù có bao giờ

Suối vàng đường cũ ngựa xưa tung hoành

Lơ thơ tơ mỏng che mành

Cõi âm tầu chậm tầu nhanh sá gì...”

Cái này các bác đừng liên tưởng bậy bạ đến vụ án của ông Vũ nhé.

Còn đây, bài “Tiếng Thu” của Lưu Trọng Lư qua lăng kính học trò.

“Em không nghe giờ thi

Dưới hộc bàn thổn thức

Em không nghe rạo rực

Hình ảnh kẻ đi thi

Luôn nhìn …thầy giám thị

Em không nghe giờ thi

Tiếng phao kêu sào xạc

Em nai nào ngơ ngác

Đạp lên mấy bài thi”

Nguyễn Bính có bài thơ vào hàng tuyệt bút:

“Hôm nay dưới bến xuôi đò

Thương nhau qua cửa tò vò nhìn nhau

Anh đi đấy, anh về đâu

Cánh buồm nâu... cánh buồm nâu... cánh buồm...”

Được chế lại:

“Hôm qua dưới quán xôi vò

Mải ăn nên chẳng tò mò nhìn nhau

Xôi ngon đấy, ăn cho mau

Trống còn lâu... trống còn lâu... trống còn...”

Bài “Lỡ bước sang ngang” của thi sỹ được chế :

“Cậy em em ở lại nhà

Sào ruộng em cuốc, mẹ già em nuôi

Hôm nay là mấy tháng rồi

Thua đề, vỡ hụi, số ruồi nó bâu !

Tháng đầu  “bay” mất con trâu

Tháng sau  “vô tuyến” với “đầu sô-ny”

Cậy em ở lại anh đi

Rày lần mai nữa có khi thân tàn!

Một người “trúng quả” giầu sang

Trăm người tan giấc mông vàng em ơi !”

Nhà thơ Trần đăng Khoa có bài “Thăm Côn Sơn” có câu thơ để đời:

“Ngoài thềm rơi chiếc lá đa

Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng...”

Anh đã được cái tếu sỹ vô danh nhại:

“ Anh Khoa ơi hỡi anh Khoa

Ngoài thềm rơi chiếc lá đa bao giờ

Cua khôn ngoi hết lên bờ

Còn chú cá cờ mãi chẳng chịu khôn

Đội mưa trên đảo Sinh Tồn

Mải mê quên hết tâm hồn trẻ trung”

Bác Hồ Dzếnh cũng không tha

“Trời không nắng cũng không mưa

Chỉ hiu hiu rét cho vừa nhớ nhung

Mỏng manh là khói bún bung

Cay cay quẩy nóng, chua cùng dâu da…

Thẫn thờ cửa lớp nhìn ra

Bâng khuâng gió nhớ về qua dạ dầy

“lệ quyên”, tiền mãi chẳng đầy

Dăm ba đồng lẻ thở dài miên man

Ước người bên ấy ghé sang…

“Tình”xa xa lắm tôi càng muốn ăn...’

Có lẽ bài hai sắc hoa Ty gôn” là có nhiều phiên bản nhất. Tôi đơn cử vài ví dụ:

“Nếu biết rằng em đã lấy chồng

Anh về Tỉnh đội mượn ca nông

Nã về phía ấy ba trăm phát

Em ở quê chồng có khiếp không?”

“Nếu biết rằng em đã lấy chồng

Anh về lấy vợ thế là xong

Vợ anh chẳng đẹp như em được

Mới chỉ tương đương Thẩm Thúy Hằng...”

Nhiều, còn nhiều lắm nhưng vợ tội giục ăn cơm mấy lần rồi. Lần chần thì to chuyện đành tạm dừng ở đây. Để kết, tôi trộm vợ, gõ nốt bài thơ “Vợ”.

“Vợ là thân thiết trên đời

Vợ muôn mầu sắc chẳng rời chẳng xa

Vợ là tình cảm thiết  tha

Vợ là gió mát,  vợ là bão giông

Vợ là một đóa hoa hồng

Vợ là sư tử Hà Đông hình người

Vợ là êm ái tuyệt vời

Vợ là bão tố rụng rời chân tay

Vợ là một chất men say

Vợ là cái đắng cái cay trong lòng...”

Bài này dài lắm, mà em chỉ thuộc đến đây thôi.