Đăng ngày: 22:08 24-12-2009
Thư mục: Tư liệu
Người Duy Ngô Nhĩ Bị Buộc Phải Đi Làm Xa Nhà
Ariana Eunjung Cha
Ngày 15-7-2009
Khi chính quyền địa phương bắt đầu tuyển người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ ở miền cực tây đưa xuống miền xuôi làm chung với người Hán ở Nhà Máy Đồ Chơi Xuri (thành phố Shaoguan tỉnh Quảng đông) thì không được sự đồng thuận.
Một số người đã đăng ký ngay vì mức lương và bổng lộc hậu hĩ.
Những người khác lại không muốn, như người em 21 tuổi của Safyden. Họ hàng kể rằng cô tỏ ra khó chịu vì phải sống xa gia đình, lại phải sống chung với đa số người Hán không cùng tôn giáo, văn hóa và mặt mũi cũng khác. Phải đến khi chính quyền xã cảnh cáo sẽ phạt tiền 2000 nhân dân tệ (khoảng 300 USD) nếu không chịu đi, thì cô ta phải buộc lòng gói ghém đồ đạc ra đi hồi đầu năm nay, đến làm ở nhà máy ở TP Shaoguan xa xôi hơn 3300 km ở khu được coi là trung tâm các nhà máy ở miền Nam Trung Quốc.
Những người khác lại không muốn, như người em 21 tuổi của Safyden. Họ hàng kể rằng cô tỏ ra khó chịu vì phải sống xa gia đình, lại phải sống chung với đa số người Hán không cùng tôn giáo, văn hóa và mặt mũi cũng khác. Phải đến khi chính quyền xã cảnh cáo sẽ phạt tiền 2000 nhân dân tệ (khoảng 300 USD) nếu không chịu đi, thì cô ta phải buộc lòng gói ghém đồ đạc ra đi hồi đầu năm nay, đến làm ở nhà máy ở TP Shaoguan xa xôi hơn 3300 km ở khu được coi là trung tâm các nhà máy ở miền Nam Trung Quốc.
Nguồn gốc của cuộc nổi dậy vì sắc tộc tuần qua ở TP Urumqi tỉnh Tân Cương có thể bắt nguồn từ chính sách trao đổi nhân công khiến cho Nhà Máy Đồ Chơi Xuri và nhiều nhà máy khác ở Trung Quốc phải nhận công nhân Duy Ngô Nhĩ làm chung với người Hán.
Những người Duy Ngô Nhĩ đã tuần hành đến khu hành chính của TP Urumqi ngày 5 tháng Bảy để đòi mở một cuộc điều tra đầy đủ về một cuộc đụng độ ở nhà máy sản xuất Đồi Chơi Xuri giữa người Hán và người Duy Ngô Nhĩ khiến cho 2 người Duy Ngô Nhĩ thiệt mạng. Cuộc tuần hành, vì một lý do nào đó đã bùng lên không thể kiểm soát. Suốt đêm đó, người biểu tình Duy Ngô Nhĩ đã đánh nhau với cảnh sát và người Hán đi đường, kết quả là 184 người chết, hơn 1680 người bị thương trong một vụ đụng độ đẫm máu nhất lịch sử Trung Quốc ngày nay. Tuần sau, thêm 2 người Duy Ngô Nhĩ bị cảnh sát bắn chết và căng thẳng vẫn còn đang âm ỉ.
Trở lại câu chuyện những người ở Duy Ngô Nhĩ có con cái bị ép phải đi miền xuôi làm chung với người Hán, họ rất lo cho sự an toàn của con cái đang ở xa. Một người Duy Ngô Nhĩ tên Safyden 29 tuổi đã nói với nhà báo: “Tôi thật sự lo cho em tôi quá. Chính quyền lẽ ra phải đưa con bé về lại nhà chứ. Nếu mà mâu thuẫn Hán – Duy Ngô Nhĩ lại bùng nổ nữa thì sao? Người Duy Ngô Nhĩ chắc sẽ bị đánh chết.”
Sắc tộc Hán chiếm 90% dân số và nắm hết chính trị và kinh tế Trung Quốc và sắc tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ nói tiếng Thổ sống ở miền cực Tây Trung Quốc đã căm tức nhau hàng chục năm qua, nhưng không nói ra.
Chính quyền Trung Quốc muốn nâng cao vị thế kinh tế của người Duy Ngô Nhĩ lên, bằng cách điều động nhân công người Duy Ngô Nhĩ đi ra khỏi tỉnh nhà Tân Cương, và bắt người Hán lên Tân Cương mở nhà máy và sinh sống, với mong muốn khi thống kê sẽ đẩy mức lương bình quân của người Duy Ngô Nhĩ lên cao hơn cho bằng với mức bình quân của cả nước.
Nhưng một số người Hán không thích chính sách hoán chuyển nhân công này, cho rằng đã quá ưu đãi người Duy Ngô Nhĩ.
Còn một số người Duy Ngô Nhĩ lại trách nỗ lực đồng hóa đã đi quá xa.
Người Duy Ngô Nhĩ cho biết ngôn ngữ của họ đã bị dạy ít dần trong trường, và trong nhiều trường hợp họ không thể để râu, quấn khăn đầu hoặc nhịn ăn theo phong tục đạo Hồi, và ngay cả bị phân biệt đối xử trong khi làm công chức hay làm cho tư nhân.
Chương trình điều động nhân công tỉnh Tân Cương bắt đầu vào năm 2002 và đến nay đã điều động hàng ngàn người Duy Ngô Nhĩ từ những xã nghèo đi ra những thành phố giàu có, lẽ ra nhằm mục đích giúp cho 2 sắc dân Hán – Duy Ngô Nhĩ gần gũi và thấu hiểu nhau hơn. Công nhân Duy Ngô Nhĩ bị hấp dẫn bởi mức lương cao gấp 3 lần tiền công nghề trồng bông vải ở Tân Cương, và những ưu đãi khác như đào tạo nghề, học tiếng Phổ Thông và khám định kỳ sức khỏe miễn phí.
Một số công nhân Duy Ngô Nhĩ nói rằng họ đã khá hơn trước nhờ các chính sách điều động nhân công này và họ được chủ và đồng nghiệp người Hán đối xử tử tế. Những công nhân khác thì tố cáo rằng chương trình mang tính cưỡng bức.
Trong những thôn làng quanh thành phố Kashgar nơi có nhiều công nhân Duy Ngô Nhĩ xuất thân, dân làng nói rằng mỗi gia đình bị ép phải gửi 1 nhân khẩu tham gia chương trình điều động nhân công, bằng không phải trả một khoản tiền phạt lớn.
Cô Merzada, 20 tuổi, mới vừa tốt nghiệp trung học và nói với phóng viên: “Bởi vì người trong làng tôi nghèo quá nên không thể đóng nổi số tiền phạt này. Vì thế họ phải chọn một người trong nhà để gửi đi theo chương trình.”
Một người dân làng khác tên Yasn nói rằng gia đình ông ta không còn cách nào khác mới đành phải gửi người em gái vừa tốt nghiệp tiểu học tham gia chương trình đi làm xa ở tận Thanh đảo (Qingdao
Ông Liu Guolin, một chủ công ty may người Hán ở tỉnh Hứa Bì (Hebei
Ông chủ Liu nói: “Nếu không có công an, tôi nghĩ rằng mấy cô công nhân này chắc sẽ bỏ trốn từ đầu rồi. Tôi không biết chuyện này mãi cho đến khi chính quyền địa phương thông báo cho tôi. Lúc đó tôi mới biết rằng mấy cô này không phải là tự nguyện mà đến.”
Ông Liu nói rằng những nhân viên an ninh không cho các cô cầu nguyện hay là đeo khăn choàng đầu trong khi đi làm. Ông Liu sau này mới biết rằng một số nữ công nhân chỉ mới 14 tuổi và giấy tờ của các cô đã bị cơ quan địa phương khai tuổi cho lớn hơn.
Ông Bi Wenqing, phó chủ tịch thị trấn Shufu chuyên trách về chương trình điều động nhân công của tỉnh Tân Cương đã bác bỏ chuyện những người tham gia chương trình là do bị bắt buộc hay là bị đe dọa phạt tiền. Tuy nhiên, ông Bi nói rằng những hình thức thờ phượng trong chỗ làm tuy không cấm nhưng lại không được khuyến khích.
Ông Bi phân trần: “Chúng tôi đã cố gắng rất nhiều để giáo dục họ không nên tin vào tôn giáo. Họ càng tin sâu vào tôn giáo thì họ sẽ càng trì trệ chậm tiến. Và mấy kẻ chủ trương ly khai sẽ cố lợi dụng tôn giáo để dẫn dắt những người Duy Ngô Nhĩ trẻ tuổi non dạ đi vào con đường xấu.”
Trở lại Nhà máy Đồ Chơi Xuri ở tỉnh Quảng Đông chuyên sản xuất đồ chơi điện tử và túi du lịch, thì nhà máy này có vẻ như là một mô hình mẫu cho chương trình điều động nhân công Duy Ngô Nhĩ của chính quyền Tân Cương.
Tháng Năm vừa qua, 818 người Duy Ngô Nhĩ vào làm trong nhà máy 18000 công nhân này. Mặc dù công nhân Duy Ngô Nhĩ nói được rất ít tiếng Phổ Thông, nhưng người Hán và người Duy Ngô Nhĩ đã tạo được gắn bó qua những đêm vũ hội và dường như sẽ vượt qua những cách biệt về ngôn ngữ, văn hóa và tôn giáo.
Nhưng tháng Sáu vừa rồi, không khí bỗng trở nên căng thẳng khi có tin đồn một vụ hãm hiếp lan truyền trong nhà máy. Một bài viết vô danh đăng trên mạng internet đã nói rằng 6 người Duy Ngô Nhĩ đã hiếp 2 nữ công nhân Hán chung chỗ làm. Công nhân thì bảo không biết 2 nạn nhân đó là ai; còn công an sau khi điều tra xong nói rằng câu chuyện do một công nhân bất mãn việc làm bịa đặt nên. Nhưng sự nghi kị đã bắt đầu.
Trong đêm ngày 25 tháng Sáu, nữ công nhân Hán 19 tuổi tên Huan Cuilian vào nhầm ký túc xá của người Duy Ngô Nhĩ rồi va vào 2 nam công nhân Duy Ngô Nhĩ, cô Huan đã thét lên kêu cứu, và ẩu đả xảy ra. Những công nhân khác nghe tiếng la đã kéo đến và một cuộc ẩu đả giữa công nhân Hán và Duy ngô Nhĩ đã xảy ra. Cuối cùng 120 người bị thương và có 2 người Duy Ngô Nhĩ bị thiệt mạng.
Tin tức về cuộc đánh lộn nhanh chóng lan truyền trên internet và điện thoại di động của những thân nhân Duy Ngô Nhĩ ở tận quê nhà Tân Cương, và đã có những lời kêu gọi người Duy Ngô Nhĩ phải ra tay.
Sau vụ đánh nhau đó, công nhân cả 2 bên Hán và Duy Ngô Nhĩ đều nói rằng họ dè chừng lẫn nhau.
Anh công nhân Duy Ngô Nhĩ 20 tuổi tên Tursun, đến từ thành phố Kashgar, cho biết đêm đó anh đang nằm trên giường trong khu ký túc xá công nhân : “Bất thần có một đám người Hán xông vào phòng đánh đập tôi.”
Anh công nhân Hán 23 tuổi tên Liu Yanhong làm trong phân xưởng lắp ráp cho biết: “Tôi không rõ có thể còn làm việc chung với họ được hay không, sau khi sự việc xảy ra. Nếu mà họ (người Duy Ngô Nhĩ) lại kéo đến, chắc tôi sẽ xin nghỉ việc và về quê.”
Hai ngày sau khi cuộc bạo loạn nổ ra ở Urumqi, lãnh đạo Nhà máy Đồ chơi Xuri nơi xảy ra cuộc ẩu đả đầu tiên đã thông báo rằng họ đã có giải pháp cho những căng thẳng sắc tộc: đó là chia tách họ ra.
Công ty mở thêm một nhà máy chỉ dành riêng cho công nhân Duy Ngô Nhĩ trong một khu công nghiêp cách nhà máy chính vài cây số. Công nhân có xưởng riêng, nhà ăn riêng và ký túc xá riêng.
Một nữ công nhân Duy Ngô Nhĩ 24 tuổi tên Amyna cho biết điều kiện làm việc ở chỗ mới “không lấy gì tốt cho lắm.” Nhưng cô nói “Ít ra là người Duy Ngô Nhĩ sống chung với nhau và không phải lẫn lộn với người Hán.”
BBT xin cám ơn bạn đọc Xing Dang đã gởi tới bài dịch nầy.
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2009
——————————————–
Trung Quốc-một đế chế đang tự chối bỏ mình
Đăng bởi hoangtran204 on 14/07/2009
Bổ ích – cho dân, cho quan, cho quan hệ các dân tộc Việt, với Tây Nguyên, Tây Bắc, cho vấn đề lao động nước ngoài, di dân, cho quan hệ Việt-Trung, …
Financial Times
Ngày 13-7-2009
Khi Liên Xô sụp đổ vào năm 1991, thì có một bất ngờ hiển nhiên là Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Sô Viết chưa bao giờ là một quốc gia đích thực. Nó từng là một đế chế gồm nhiều quốc gia được gắn kết lại với nhau bằng vũ lực. Liệu có thể một ngày nào đó chúng ta sẽ lại nói lên điều tương tự với Trung Quốc hay không?
Tất nhiên, bất cứ gợi ý nào như vậy cũng đều được chào đón bằng cơn giận dữ nổi lên ở Bắc Kinh. Các nhà chính trị của Trung Quốc là những người theo chủ nghĩa thực dụng có khuynh hướng hiện đại khi khuynh hướng này trở thành thứ mánh lới trong quản lý kinh tế. Thế nhưng chúng trở lại thứ ngôn ngữ của chủ nghĩa Mao khi những câu hỏi về sự toàn vẹn lãnh thổ được đề cập đến một cách khái quát. Những người ủng hộ cho độc lập của Đài Loan là “những kẻ gây chia rẽ”. Đức Dalai Lama, nhà lãnh đạo tinh thần của người Tây Tạng, đã được mô tả như là một “quái vật với một khuôn mặt người và một trái tim dã thú”. Những người Hồi giáo Duy Ngô Nhĩ đã nổi loạn dữ dội vào tuần trước bị tố cáo như là những công cụ của các thế lực nước ngoài nham hiểm.
Theo David Shambaugh, một giáo sư đại học, bài học chính mà người Trung Quốc rút ra được từ việc nghiên cứu sự sụp đổ của Liên Xô là phải ngăn ngừa “tư tưởng giáo điều, tầng lớp tinh hoa xã hội được củng cố, các tổ chức đảng không hoạt động, và một nền kinh tế trì trệ”.
Đó là một danh mục ấn tượng. Thế nhưng nó lại bỏ sót một điều hiển nhiên. Liên Xô rốt cục đã sụp đổ phần vì sức ép từ các dân tộc khác nhau của mình. Năm 1991, Liên Xô đã bị tách ra thành các nước cộng hòa độc lập.
Dĩ nhiên, những so sánh không phải là chính xác. Những tộc người Nga chỉ hình thành nên hơn nửa dân số Liên Xô. Người Hán của Trung Quốc chiếm trên 92% dân số. Tuy nhiên Tây Tạng và Tân Cương là những biệt lệ. Khoảng 90% dân số Tây Tạng vẫn là người thuộc các dân tộc Tây Tạng. Những người Duy Ngô Nhĩ chỉ chiếm chưa tới nửa dân số Tân Cương. Không đâu trong cả hai khu vực này thấy dễ chịu khi hòa nhập vào phần còn lại của đất nước – tức thực hiện nó một cách nhẹ nhàng. Những cuộc nổi loạn vào tuần trước tại Tân Cương đã đưa đến những cái chết của hơn 180 người, cuộc dấy loạn dân sự đẫm máu nhất được biết đến ở Trung Quốc kể từ vụ thảm sát trên Quảng trường Thiên An Môn năm 1989. Cũng có những cuộc dấy loạn nghiêm trọng tại Tây Tạng ngay trước Thế vận hội năm ngoái.
Trong một đất nước có hơn 1,3 tỉ người, thì 2,6 triệu ở Tây Tạng và 20 triệu ở Tân Cương nghe như có vẻ không quan trọng. Thế nhưng cùng với nhau, những nơi giải thích cho nguyên nhân khi chiếm tới một phần ba khu vực đất đai rộng lớn của Trung Quốc – và khi một tỉ lệ rộng lớn những nguồn dự trữ không tương xứng của nó với dầu lửa và khí gas. Đúng như những người Nga lo sợ ảnh hưởng của Trung Quốc lên vùng Siberia , thì theo cách đó người Trung Quốc lo sợ rằng vùng Tân Cương theo đạo Hồi có thể bỏ theo Trung Á.
Những dân Hán Trung Quốc nhập cư đã phải chịu đựng tình cảnh nguy ngập trong các cuộc bạo động sắc tộc làm náo động xứ Tân Cương. Song phản ứng lăng mạ và dễ gây xúc động của Trung Quốc đối với các biến động ở Tân Cương là điển hình của một đế chế đang ở trong tình trạng bị thách thức. Với nước Anh ở Ireland, Thổ Nhĩ Kỳ ở châu Phi và nhiều nơi khác, điệp khúc luôn luôn là những người địa phương tỏ ra vô ơn đối với mọi lợi ích được đổ xuống cho họ.
Vào giữa những năm 1990 tôi đã có một cuộc trò chuyện với một vị tướng người Indonesia từng bị xúc phạm thực sự bởi những gì mà ông nhìn nhận như là thái độ vô ơn của các cư dân hung bạo ở Đông Timor, sau tất cả những con đường và ngôi trường đẹp đẽ được Jakarta bỏ tiền ra xây dựng.
Đặc biệt Trung Quốc đã không được trang bị những gì để hiểu về chủ nghĩa dân tộc nội trong đường biên giới của mình do nhiều quan chức chính phủ đơn giản không chấp nhận, hoặc thậm chí hiểu thấu, cái tư tưởng “tự quyết”. Qua nhiều năm tuyên truyền của nhà nước về sự cần thiết phải hợp nhất với đất mẹ, và những hệ quả lịch sử tàn khốc của một nước Trung Hoa bị phân liệt, mang ý nghĩa rằng những quan điểm tuyên truyền đó được chia sẻ rất rộng khắp. Tôi từng gặp một người bất đồng chính kiến Trung Quốc từng chống đối mạnh mẽ quyền lãnh đạo của đảng Cộng sản. Nhưng khi tôi gợi chuyện rằng có lẽ Đài Loan cần được độc lập, nếu như điều đó là thứ mà người dân mong muốn, thì tức khắc cái chủ nghĩa tự do trong anh ta biến mất. Điều đó là không thể tưởng tượng nổi, tôi tin chắc vậy. Đài Loan là một phần không thể chuyển nhượng của Trung Quốc.
Tuy nhiên tư tưởng cho rằng Tây Tạng và Tân Cương có thể khao khát trở thành những dân tộc tự quyết không phải là chuyện vô lý. Trung Quốc khăng khăng rằng cả hai khu vực này đã là một phần không thể tách rời của tổ quốc qua nhiều thế kỷ. Dù thế nào, thì cả hai nơi này cũng đã trải qua những thời kỳ độc lập trong thế kỷ 20. Đã có một nước Cộng hòa Đông Thổ tồn tại ngắn ngủi ở Tân Cương, rồi bị tiêu diệt bởi sự có mặt của Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc năm 1949. Tây Tạng từng trải qua thời kỳ độc lập trên thực tế giữa năm 1912 và 1949.
Trong hoàn cảnh hiện nay, sự tan rã của Trung Quốc có vẻ rất không chắc xảy ra. Về lâu dài, một dòng di dân người Hán đều đặn tới Tân Cương và Tây Tạng sẽ làm suy yếu đi những khuynh hướng ly khai. Đức Dalai Lama, nhà lãnh đạo tinh thần của Tây Tạng, thậm chí đang không còn đòi độc lập nữa. Một số người Duy Ngô Nhĩ có thể muốn tranh đấu hơn – nhưng họ thiếu người lãnh đạo và sự đồng cảm của quốc tế là thứ từng bênh vực cho sự nghiệp của Tây Tạng.
Những năm tháng dưới thời Mikhail Gorbachev và sự biến mất đế chế Sô Viết ở đông châu Âu từng tạo nên một mức độ rối loạn chính trị trong lòng Liên Bang CHXHCN Sô Viết thì lại không tồn tại trong nước Trung Hoa hiện thời. Nhà nước Trung Quốc thành công nhiều hơn về kinh tế, liều lĩnh hơn và quyết chí đổ máu để giữ cho đất nước không bị chia cắt.
Đàn áp bằng bạo lực đối với chủ nghĩa ly khai có thể rất có hiệu quả trong một thời gian. Thế nhưng nó có nguy cơ tạo nên những mối bất bình nuôi dưỡng những hoạt động đòi độc lập tồn tại qua nhiều thế hệ.
Trong khoảnh khắc ngắn ngủi, những nhà hoạt động tranh đấu cho Tân Cương hay Tây Tạng có vẻ như tuyệt vọng và thất bại. Đó thường là số phận của những chiến sĩ nằm trong những người dân vô danh và bị áp bức. Những người Baltic và Ukraina lưu vong từng nuôi dưỡng những khát vọng của dân tộc mình trong suốt kỷ nguyên Sô Viết dường như có vẻ kỳ quặc và không đáng sợ trong nhiều thập kỷ. Họ là những chiến sĩ nguyên mẫu của những sự nghiệp bị thất bại. Cho đến một ngày, họ đã chiến thắng.
Hiệu đính: Trần Hoàng
Bản tiếng Việt © Ba Sàm 2009
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét